در این مقاله از سری مقالات حرف آخر سعی داریم به بررسی جامع رشته مهندسی عمران ، دروس این رشته ،گرایش های این رشته در مقاطع مختلف ، آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد ، مهارت ها و توانایی های مورد نیاز ، موقعیت های شغلی ، میزان پذیرش دانشگاه های مختلف و … می پردازیم.
آنچه در این مقاله میخوانید
(Civil Engineering) معرفی رشته مهندسی عمران
مهندسی عمران یکی از شاخه‌های مهندسی است، که به طراحی، نگهداری و ساخت سازه‌های طبیعی و مصنوعی شامل جاده‌ها، پل‌ها، کانال‌ها، سدها و ساختمان‌ها می‌پردازد. از لحاظ قدمت، مهندسی عمران پس از مهندسی جنگ، دومین نظام مهندسی به‌شمار می‌آید و امروزه مهندسی عمران، حد واصل مهندسی نظامی و مهندسی غیرنظامی محسوب میگردد.
نقشه‌برداری ، مهندسی سازه ، مهندسی محیط زیست، مهندسی ژئوتکنیک، ژئوفیزیک، ژئودزی، مهندسی حمل و نقل، علوم زمین، علوم جوی، مهندسی قانونی، مهندسی شهری، مهندسی هیدرولیک، علم مواد، مهندسی سازه‌های دریایی، مدیریت سواحل، از جمله شاخه‌های علمی هستند که به بهبود پروژه‌های مهندسی عمران کمک میکنند.
آغاز فعالیت‌های مهندسی عمران احتمالاً بین ۴۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و در مصر باستان و میان رودان بوده است. هنگامی که انسان‌ها زندگی عشایری را رها کردند؛ نیاز به ساخت‌وساز جهت تأمین سرپناه پدید آمد. در همان زمان گسترش حمل و نقل به نحو فزاینده‌ای اهمیت یافت و به اختراع چرخ و همچنین به آغاز دریانوردی منجر شد. تا پیش از این دوران، تفاوت واضحی بین مهندسی عمران و معماری وجود نداشت و اغلب به عنوان همدیگر استفاده می شدند. امروزه این رشته از رشته های بسیار کاربردی در جهان و همچنین ایران است و از پرطرفدار ترین رشته های ریاضی فیزیک می باشد که داوطلبان زیادی را به نسبت بازار کار مناسب به خود جذب کرده است.
مهندسی عمران در ایران
ریشه یابی این فن در ایران به قرن ها پیش باز میگردد جائیکه ایرانیان قدیم با ساختن راهها شهرهای مهم ایران را به یکدیگر پیوند می دادند تا شاهان به راحتی بتوانند به کاخ های خود در مناطق مختلف ایران سفر کنند. همانطور که می دانیم قدیمی ترین سدها نیز در ایران وجود داشته و باعث رونق کشاورزی در ایران باستان شده است. اما مهندسی عمران نوین همزمان با گسترش و توسعه شهرها در ایران در اوایل دهه 20 شمسی در دانشگاه تهران پایه گذاری شد و تا کنون نیز افراد بسیاری در دوره های مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از آن فارق التحصیل شده اند.
اهمیت رشته مهندسی عمران
به طور کلی می‌توان گفت که هر چیزی که به نوسازی مربوط باشد در زمینه فعالیت مهندس عمران است. مهندسی عمران در واقع به کاربرد علم برای عمران و سازندگی کشور مربوط است و هر چیزی که به آبادی کشور مربوط شود مثل سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل‌های مخابرات، ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش، نیروگاه‌های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در دایره فعالیت های این افراد است. این افراد از نظر فنی و اجرایی، اقتصادی هم کارامد هستند، چون اقتصادی بودن از اهداف کار این افراد است.
رشته مهندسی عمران مناسب چه افرادی است؟
رشته مهندسی عمران مناسب آن دسته از داوطلبانی است که به علوم فیزیک و ریاضی به‌صورت کاربردی علاقه‌مند هستند. همچنین، افرادی که علاقه به ساخت و ساز و طراحی سازه‌ها و ساختمان‌ها دارند به این رشته خواهند داشت. به عبارتی، مهندسی عمران، رشته‌ای کاربردی است و علوم محض در آن به ندرت مطالعه می‌شوند.
گرایش های رشته مهندسی عمران
مهندسی عمران دارای گرایش های مختلفی در مقاطع مختلف تحصیلی است که بشرح آنها خواهیم پرداخت.
- کاردانی
- کاردانی فنی عمران – روسازی راه
- کاردانی فنی عمران – زیرسازی راه
- کاردانی حمل و نقل
- کاردانی ماشین آلات
- کاردانی فنی عمران – پل سازی و ابنیه فنی
- کاردانی فنی عمران – کار های عمومی ساختمان
- کاردانی فنی عمران – ساختمان های بتنی
- کاردانی فنی عمران – عمران روستایی
- کاردانی فنی عمران – نقشه برداری
- کاردانی فنی عمران – آب
- کاردانی علمی کاربردی عمران – ساختمان های آبی
- کاردانی علمی کاربردی عمران – آب و فاضلاب
- کاردانی فنی عمران – بهره برداری از منابع آب
- کاردانی فنی عمران – آب شناسی
- کاردانی فنی عمران – راه سازی
- کاردانی فنی عمران – تاسیسات حرارت نیروگاه
- معلم فنی عمران – کارهای عمومی ساختمان
- کارشناسی
- مهندسی عمران – عمران
رشته مهندسی عمران به نسبت سایر گرایش‌ها جامع‌تر و وسیع‌تر است و زیر مجموعه‌های بیشتری را شامل می‌شود. دانشجوی مهندسی عمران مسائل مربوط به تمامی گرایش‌های مقاطع بالاتر رشته مهندسی عمران از جمله سازه، خاک و پی، راه و ترابری و هیدرولیک را مطالعه می‌کند.
- مهندسی عمران – نقشه برداری
این گرایش، قدری جزئی‌تر است و صرفا به مطالعه مباحث مربوط به نقشه‌برداری به منظور تعیین پستی‌ها و بلندی‌های منطقه پیش از شروع عملیات ساخت و ساز می‌پردازد.
این گرایش از عمران، با جغرافیا و سنجش از راه دور، ارتباط نزدیکی دارد.
نکته قابل توجه این است که نقشه‌برداری بیشتر برای سازه‌های بزرگ خارج از شهر مثل سیلوها، پل‌ها، تونل‌ها و سدها کاربرد دارد. از این رو عملیات میدانی و صحرایی این رشته زیاد است.
دانشجویان پیش از انتخاب این گرایش بایستی به این مساله توجه کنند و پیشنهاد می‌شود در صورتیکه تمایل به انجام عملیات میدانی ندارند به سراغ این رشته نروند.
- مهندسی عمران – آب
طبق پیش بینی ها تا چند سال آینده با بحران آب روبرو هستیم، مخصوصا در خاورمیانه که از مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است، این بحران در حدی خواهد بود که ممکن است تا چند سال آینده در بین کشورها بر سر آب جنگ درگیرد زیرا میانگین بارندگی در ایران حدود یک سوم میانگین بارندگی در جهان است و باید از هر قطره آب حداکثر استفاده را بکنیم و از هدر رفت آن جلوگیری کنیم.
مهندسین عمران ـ آب با ساخت سدها، تصفیه‌خانه‌ها، تونل‌های انتقال آب و شبکه‌های توزیع آب در این زمینه فعالیت می کنند.
مثلا در ساختن سد، بررسی پستی و بلندی‌های منطقه که سد در آن ساخته می‌شود و مشخص کردن میزان بتن برای ساختن سد به گرایش نقشه‌برداری مربوط می‌شود.
مشخص کردن مکان ساخت سد و طراحی حجم مخزن سد و سرریزها و کارهای آماری مربوط به بارندگی و جمع‌آوری آب در حیطه تخصص مهندسی عمران ـ آب است و مرحله آخر یعنی ساخت سد به گرایش عمران ـ عمران مربوط است.
- مهندسی بهره برداری راه آهن
- مهندسی خط و ابنیه راه آهن
- مهندسی جریه راه آهن
- مهندسی علمی کاربردی عمران – تاسیسات آبی
- دبیر فنی عمران
- تربیت دبیر فنی عمران
- دبیر فنی عمران ساختمان
- کارشناسی ارشد
- مهندسی عمران – زلزله
در رشته مهندسی زلزله، هدف تحلیل و بررسی نیروهایی است که به‌صورت خارجی به سازه اعمال می‌شوند. به‌طور مثال نیروی زلزله و باد از جمله نیروهای دینامیکی و جانبی هستند که به سازه وارد می‌شوند. بررسی نحوه عملکرد سازه در مقابل این بارها و پیشنهاد راهکارهایی برای مقابله و بررسی رفتار لرزه‌ای سازه از اهداف اصلی این گرایش هستند.
- مهندسی عمران – سازه
هدف از مهندسی سازه، تحلیل رفتار اجزای تشکیل‌دهنده سازه و مدل نمودن المان‌ها تحت بارهای استاتیکی است. این رشته بیشترین ظرفیت پذیرش را در بین گرایش‌های مختلف مهندسی عمران در دانشگاه‌های کشور دارد و به نوعی عموم مردم رشته مهندسی عمران را با این گرایش می‌شناسند. سایر گرایش‌های این رشته به نسبت جدیدتر هستند. از پرکاربردترین نرم‌افزارهای مرتبط با این گرایش می‌توان به Etabs ،Sap ،Safe اشاره کرد.
- مهندسی عمران – ژئوتکنیک (خاک و پی)
مهندسی ژئوتکنیک یا مهندسی خاک و پی از شاخه‌های مهندسی عمران است که در آن رفتار خاک تحت بارهای وارده از سازه‌های گوناگون مطالعه می‌شود. از جمله مباحث مورد مطالعه در این گرایش می‌توان به تخمین ظرفیت باربری خاک زیر پی و نشست فونداسیون‌ها اشاره کرد.
همچنین مباحثی از جمله ایجاد پایداری شیب‌ها و گودبرداری‌ها با استفاده از روش‌هایی مانند میخ‌کوبی، انکراژ، دیوارهای مسلح شده با ژئوسنتتیک و غیره، تحلیل و طراحی سدهای خاکی، پی‌های عمیق و نیمه‌عمیق، بهسازی خاک، آزمایش‌های درجا پیش از اجرای پروژه‌های عمرانی از موارد مورد مطالعه در این گرایش هستند.
از جمله دروس مختلف در سطح کارشناسی ارشد این گرایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهندسی پی پیشرفته، مکانیک خاک پیشرفته، دینامیک خاک، مکانیک سنگ، مهندسی تونل، مهندسی سدهای خاکی، آب‌های زیرزمینی، زمین‌شناسی مهندسی، ریاضیات مهندسی، ژئوتکنیک دریایی، مکانیک محیط‌های پیوسته، روش اجزای محدود و روش‌های عددی در مکانیک خاک
- مهندسی عمران – راه و ترابری
- مهندسی عمران – مدیریت منابع آب
- مهندسی عمران – آب و سازه های هیدرولیکی
مهندسی سازه‌های هیدرولیکی در واقع ترکیبی از گرایش‌های سازه و آب است.
دروس اصلی این گرایش عبارتند از:
هیدرولیک پیشرفته، طراحی هیدرولیکی سازه‌ها، روش اجزاء محدود، هیدرودینامیک، هیدرولیک محاسباتی، اندرکنش آب و سازه، هیدرولوژی پیشرفته، ریاضیات عالی مهندسی، مکانیک محیط‌های پیوسته، آب‌های زیرزمینی، سدهای خاکی و سدهای بتنی.
- مهندسی عمران – سواحل بنادر و سازه های دریایی
گرایش سازه‌های دریایی، شامل تحلیل و طراحی سازه‌های مرتبط با دریا مانند سکوهای نفتی، جک‌آپ‌ها، اسکله و مواردی از این قبیل است. از آنجایی که ایران در شمال و جنوب مرزهای دریایی دارد و از سوی دیگر دریاهای کشورمان نفت‌خیز هستند، فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در پروژه‌های مرتبط با صنعت نفت و گاز در سواحل و دریای شمالی و جنوبی کشور مشغول به کار شوند.
- مهندسی عمران – حمل و نقل
در این گرایش به برنامه‌ریزی حمل و نقل در چهار بخش مجزای دریایی، ریلی، هوایی و جاده‌ای پرداخته می‌شود. در بخش شهری، فارغ‌التحصیلان این گرایش به مطالعه مباحث حمل و نقل و ترافیک درون شهری می‌پردازند و می‌توانند در سازمان‌های حمل و نقل ترافیک، ادارات راه و ترابری و شهرداری‌ها مشغول به کار شوند.
- مهندسی عمران – محیط زیست
از آنجایی‌که امروزه مباحث مربوط به حفاظت از محیط زیست و بقای کره زمین در سراسر دنیا بسیار مورد توجه هستند، این گرایش مهندسی عمران نیز بیش از پیش مورد استقبال فارغ‌التحصیلان کارشناسی مهندسی عمران قرار دارد. مواردی از جمله مطالعه و کنترل منابع آلودگی آب، خاک و هوا از جمله مهمترین مباحث این گرایش هستند.
با توجه به شرایط کنونی، سازمان‌های مسئول مانند سازمان حفاظت محیط زیست، شیلات و شهرداری‌ها، مرتباً به منظور برطرف کردن مشکلات محیط زیستی کشور، اقدام به برنامه‌ریزی و صرف بودجه برای ارائه و اجرا طرح‌های کاربردی و مرتبط میکنند؛ مسئله‌ای که سبب شده، بازار کار فارغ‌التحصیلان گرایش مهندسی محیط زیست به خاطر آن رشد قابل توجهی را تجربه کند.
- مهندسی عمران – مدیریت ساخت
گرایش مهندسی مدیریت ساخت آموزش‌های لازم در زمینه اصول مدیریت صحیح اجرای پروژه‌های عمرانی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد.
دانستن مسائل مربوط به مدیریت و کنترل پروژه در روند ساخت و اجرا، مدیریت صحیح مصالح و زمان، آشنایی با امور قراردادها در ابعاد حقوقی موجب دستیابی بیشتر به موفقیت در پروژه‌های عمرانی خواهد شد، آنهم به ویژه در پروژه‌های بزرگ ملی که هزینه زیادی را در بر می‌گیرند.
دانشگاه هایی که رشته مهندسی عمران پذیرش میکنند:
صنعتی شریف
تهران
فردوسی مشهد
تربیت دبیر شهید رجایی تهران
صنعتی اصفهان
صنعتی امیرکبیر
علم و صنعت ایران
شهید بهشتی
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
گیلان (رشت)
صنعتی نوشیروانی بابل
تبریز
شاهد تهران
خوارزمی تهران (محل تحصیل کرج)
صنعتی امیرکبیر (پردیس خودگردان)
شهید باهنر کرمان
شیراز
یزد
الزهرا (س) تهران
بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
قم
اصفهان
سمنان
غیرانتفاعی علم و فرهنگ تهران
مازندران (بابلسر)
شهرکرد
بوعلی سینا (همدان)
کاشان
شهید چمران اهواز
صنعتی قم
صنعتی شاهرود
غیرانتفاعی صنعتی سجاد ( مشهد)
بیرجند
صنعتی شریف (پردیس خودگردان – محل تحصیل کیش)
خلیج فارس (بوشهر)
زنجان
مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بویین زهرا
دامغان
صنعتی سهند تبریز
غیرانتفاعی معماری وهنرپارس تهران
غیرانتفاعی آل طه تهران (ویژه خواهران)
کردستان (سنندج)
دانشکده فنی ومهندسی گرمسار
ارومیه
محقق اردبیلی (اردبیل)
علم وفناوری مازندران (بهشهر)
تفرش
گلستان (گرگان)
گیلان (محل تحصیل رودسر)
شهید مدنی آذربایجان (تبریز)
صنعتی اراک
لرستان (خرم آباد)
یاسوج
ولی عصر(عج) رفسنجان
تبریز (محل تحصیل مرند)
حکیم سبزواری (سبزوار)
صنعتی قوچان
اردکان
مرکز اموزش عالی محلات
رازی کرمانشاه
صنعتی سیرجان
صنعتی بیرجند
فسا
بجنورد
تربت حیدریه
ایلام
سیستان و بلوچستان (زاهدان)
صنعتی جندی شاپور (دزفول)
هرمزگان (بندرعباس)
گلستان (محل تحصیل علی آباد کتول)
صنعتی ارومیه
مراغه
غیرانتفاعی شهید اشرفی اصفهانی (اصفهان)
مجتمع آموزش عالی گناباد
صنعتی کرمانشاه
غیرانتفاعی دانش البرز(آبیک)
بوعلی سینا (محل تحصیل کبودر آهنگ)
ارومیه (محل تحصیل خوی)
غیرانتفاعی ایوانکی
بناب
صنعتی خاتم الانبیاء (بهبهان)
غیرانتفاعی خیام مشهد
ملایر
جیرفت
آیت الله بروجردی (بروجرد)
مرکز آموزش عالی استهبان
مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین
مجتمع آموزش عالی بم
ولایت (ایرانشهر)
کردستان (محل تحصیل بیجار)
دریانوردی و علوم دریایی چابهار
بیرجند (محل تحصیل فردوس)
بزرگمهر قاینات
زابل
دانشکده کشاورزی و دامپروری تربت جام
مجتمع آموزش عالی سراوان
واحد های درسی رشته مهندسی عمران
تعداد کل واحدهای درسی: ١٤٠ واحد
دروس عمومی: ٢٠ واحد
دروس پایه: ٢٥ واحد
دروس اصلی: ٨٠ واحد
دروس اختیاری: ١٥ واحد
بازار کار، موقعیت ها و فرصت های شغلی
مراکز مختلفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فعالیت های عمرانی نقش دارند که هر یک به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ التحصیلان این رشته میکنند.
وزارت خانه های مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، جهاد سازندگی و نیرو به صورت گسترده تر و سایر وزارتخانه ها، اداره ها، سازمان ها و مراکز دولتی و خصوصی نظیر: وزارت خانه های آموزش و پرورش، کشاورزی، فرهنگ و آموزش عالی، بانک ها و… به صورت مستقیم برای کارهای عمرانی خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند.
علاوه بر آن، شرکت های مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده وظیفه طراحی، محاسبه و نظارت بر اجرای پروژه های ساختمانی را بر عهده دارند و همچنین شرکت های ساختمانی و راه سازی دولتی و خصوصی که در اجرای این طرح ها فعالیت دارند، تعداد کثیری از فارغ التحصیلان رشته عمران را استخدام می کنند.
سخن نهایی:
رشته مهندسی عمران یکی از رشته های پر مخاطب در کنکور سراسری و البته دارای بازار کار خوب و گرایش های مختلف است و از رشته هایی است که روابط اجتماعی خوب و توان ارتباطی بالایی را می طلبد و افراد این رشته با افراد زیادی از اقشار جامعه از جمله تکنسین ها ، کارگران و افراد سایر تخصص ها ارتباط دارند و با ایجاد ارتباط خوب می توانند زمینه پیشرفت و ترقی هر چه بیشتر خود را فراهم آورند و در نیل به این اهداف موسسه حرف آخر تمام توان خود را به کار برده است که با بسته های آموزشی مفید مسیر شما را در این مسیر هموار نماید.
به امید موفقیت شما عزیزان
دیدگاهی در مورد “بررسی جامع رشته مهندسی عمران”
میشه بگین ایا ۱۰ سال دیگه اگه حیاتی وجود داشته باشه٬ بازار کاری برای این رشته وجود داره ؟
سلام
عمران از ار ذوران ساسانی وجود داشته تا به الان هیچ وقت نمیشه عمران رو نادیده گرفت